ZAMKI W POLSCE

Renovatio et restitutio. Materiały do badań i ochrony założeń rezydencjonalnych i obronnych
Instytut Sztuki PAN
Red: Piotr Lasek, Piotr Sypczuk


Wstęp
Prezentowany tom podejmuje problematykę ważną i pilną z punktu widzenia opieki nad zabytkami. Zawarte w nim teksty stanowią plon VIII konferencji naukowej "Interdyscyplinarne badania założeń rezydencjonalnych i obronnych", która odbyła się na Uniwersytecie Warszawskim 2 grudnia 2013 roku. Tematyka sesji skupiona była wokół problemu ochrony zamków, pałaców i ogrodów, jak też ich adaptacji dla potrzeb nowych właścicieli oraz związanymi z tym procesem działaniami. W naszym zamyśle konferencja miała stworzyć przestrzeń porozumienia między środowiskiem naukowym a konserwatorskim, pomóc w doborze najlepszych metod ratowania założeń zagrożonych destrukcją, wreszcie napiętnować praktyki naganne, związane z niszczeniem substancji zabytkowej. Dyskusję zdominował problem granic rekonstrukcji czy też odtwarzania całych budowli lub ich fragmentów, jak też kwestie rewaloryzacji ich otoczenia (parki, ogrody, mała architektura). Zagadnienie zostało ukazane na tle podobnych działań w krajach ościennych, przede wszystkim Niemczech. Stawiano też pytania o formalno-prawny status zrekonstruowanych, "staro-nowych" zabytków, przywołując casus warszawskiego Zamku Królewskiego czy Starego Miasta. Wreszcie uwzględnione zostały problemy, związane z rolą reliktów architektury obronnej (lub też ich braku) w krajobrazie kulturowym danego miejsca.
Piotr Lasek, Piotr Sypczuk


Wstęp 7
Andrzej Gołembnik
• Podstawy metodyczne badań archeologicznych zespołów pałacowo-ogrodowych na przykładzie rezydencji w Wilanowie i Łazienkach Królewskich 9
Radosław Herman, Wojciech Dudak
• Wyniki badań naukowych a projekt adaptacji zamku. Wzajemne uwarunkowania na przykładach zamków w Uniejowie, Lidzbarku Warmińskim i Ełku 27
Radosław Karasiewicz-Szczypiorski, Dorota Piramidowicz
• Tajemnicze umocnienia ziemne w Ostromęczynie na Podlasiu. Gródek czy fortyfikacje nowożytne? 59
Ewa Korpysz
• Klasycystyczny pałac i park romantyczny w Samczykach na Wołyniu . 73
Magdalena Lachowska
• Zamek Ogrodzieniec w Podzamczu 89
Piotr Lasek
• „Trwała ruina” czy rekonstrukcja? Konserwacja zabytków architektury obronno-rezydencjonalnej w Polsce XXI w. oczami historyka sztuki 107
Paweł Rajski
• Historyczne ruiny Dolnego Śląska. Praktyka działań rewaloryzacyjnych 131
Piotr Sypczuk
• Gaj w Gucinie. Powojenna dewastacja, fenomen recepcji i postulaty restytucji parku-pomnika 151
Małgorzata Szafrańska
• Ogrody i polityka. Sto lat odnawiania ogrodów Zamku Królewskiego w Warszawie 181
Tadeusz J. Żuchowski
• Zamek zrekonstruowany. Problemy ochrony zabytków - problemy z zabytkami 199
Bibliografia 223
Indeks osób 235
Indeks miejscowości 241