ZAMKI W POLSCE

Zwieńczenie katedry ( kolegiaty ) w Halle - lata 1519-25. Kierownikiem budowy był architekt pracujący wcześniej na rusztowaniach wykańczanej w 1 ćw. XVI w. katedry w Magdeburgu - Sebastian Binder. Jego brat - Ludwig - także był architektem i ma na koncie kilka kościołów oraz rezydencji, dwa czy trzy z nich mają zwieńczenia attykowe czy szczytowe złożone z półkolistych tarcz - pochodzą one jednak dopiero z lat ok. 1550 roku.





Dodane po 54 minutach:

Dla wyjaśnienia: - temat wypłynął w trakcie naszych dyskusji o attykach i szczytach zamkowych - w Drzewicy głównie ale i w Piotrkowie oraz na Rusi. Proponuję tu wrzucać znalezione przez Was attyki i szczyty zagraniczne mogące stanowić jakieś wzory dla szczytów bądź attyk zamków omawianych na forum.
Co do Halle: jest niezwykle prawdopodobne, że attyka ta stanowiła w jakimś stopniu wzór czy inspirację dla zwieńczeń skrzydła południowego zamku w Ząbkowicach ( 1524-32 ).

Dzieki! Swietny watek,moze uda nam sie poukladac niektore rzeczy i kolekcjonowac attyki.
Czyli zamek w Drzewicy moze byc datowany pozniej? Jego uklad (wiez) jest dosyc nietypowy,czyzby pozniejszy?

_________________
Nie ma zlej architektury-jest tylko architektura niekonsekwentna!

Witam,

Ostatnim obiektem o charakterze mieszkalno - militarnym (więc jakoś tam nawiązującym do zamków) wyposażonym w attyki były koszary na Westerplatte

Pozdrawiam

Jakub F.

A ma Pan zdjęcie? Proszę dać link albo wrzucać. Ciekawa sprawa. Odwołania do attyki jako charakterystycznego - 'polskiego' elementu typowego dla tzw. "Złotego Wieku" naszej kultury - były bardzo częste w architekturze okresu międzywojennego, co doskonale widać na przykładzie takich obiektów jak nieistniejący dworzec w Gdyni ( chyba 1926 r. ), dworzec w Lublinie ( przebudowany z budowli z ok. 1870 r. chyba ) czy dziesiątki innych dzieł. Często attykę kojarzono - zgodnie z tym co Pan pisze - jako motyw charakterystyczny dla budynków obronnych.

Ciekawe. Znalazłem tylko taką rekonstrukcję koszar:



ze strony: http://niepoprawni.pl/blog/132/westerplatte-7ix1939-z-chlewa-rprl

i stare



Ze strony: http://nk.pl/grupy/16893/galeria/2

Kolega (giekaa) był szybszy. Tę rekonstrukcję miałem właśnie na myśli. Na stronach Westerplatte można natrafić na oryginalne fotki z epoki. Mam nadzieję, że admin nie "pogoni" mnie za takie "odskakiwanie" w zupełnie inną epokę.

Jak coś jeszcze znajdę to oczywiście zamieszczę.

Pozdrawiam

Ratusz w Grudziądzu, uchwytne lata przebudowy obiektu 1592-1636. Wieża z 1636 r. Wzniósł ją budowniczy Franciszek Holzinger. Gmach ratusza rozebrano w 1851 r.

[Źródło: J. Frycz, Układ urbanistyczny i architektura Grudziądza, [w:] Rocznik Grudziądzki [t.1], 1960, s. 46-48.

Nie pogoni, a nawet sam coś wstawi. Gmach Starostwa powiatowego z Katowic z lat 20. XX wieku. To przebudowana eklektyczna kamienica. Pomysł się nie przyjął i to teraz taki "rodzynek" w architekturze miasta.



tu http://shw.daybyday.fotopages.com/4872423.html lepiej widać.

Późnych attyk to my trochę mamy Np. w Opocznie na zamku to też XX wiek.
Z innych przykładów, w Lublinie jest kilkanaście attyk socrealistycznych z lat 50-tych.

Dodane po 5 minutach:



Tak patrzę na tę attykę i zastanawia mnie sens nazywania tego, co widzimy "attyką". Chodzi mi o to, że to zwieńczenie polega w zasadzie na zestawieniu obok siebie szczytów poszczególnych przęseł i jako takie raczej byłoby czymś przejściowym, moim zdaniem, między bocznymi elewacjami gotyckich kościołów takich, jak chełmińska fara, gdzie ze względu na konstrukcję dachu przęsła naw w bocznych elewacjach wieńczono szczytami, a "klasyczną attyką", która najczęściej, zwłaszcza w polskich realiach, nie ma strukturalnego połączenia z osnową architektoniczną elewacji, jeżeli w ogóle taka osnowa istnieje.

Zgadza się - masz rację. Tyle tylko, że nie ma sensu już nic tu zmieniać. W polskich opracowaniach spotkasz się tylko z określeniem 'attyka'. W naszej terminologii historii sztuki i architektury mianem attyk określa się nieraz elementy w sensie ścisłym wcale nimi nie będące. Niemcy mają oddzielny termin na taki 'człon' jaki widzimy w Halle - chodzi mi o całość: czyli o poprzeczną w stosunku do więźby całości budowli bryłę krytą 'daszkiem' zakończonym swego rodzaju 'szczycikiem' ( tutaj o kształcie półkolistej tarczy ). Termin ten to 'Zwerchhaus' - czyli - w banalnym tłumaczeniu 'poprzeczny dom' czy domek. Polskim odpowiednikiem jest w jakimś sensie, w jakimś zakresie facjata a także lukarna. Zresztą powstanie, wykształcenie się i rozwój na obszarze krajów niemieckich owych 'Zwerchha:usern' to oddzielny temat badawczy, niezwykle zajmujący i ciekawy. Parę lat temu w tomie poświęconym sztuce basenu Morza Bałtyckiego ukazał się artykuł monograficzny na ten temat.

Poza tym: nie nazewnictwo jest tu chyba najważniejszą kwestią ( choć istotną niewątpliwie ), bo przecież jakkolwiek byśmy nazwali w języku polskim to co zdobi czy wyrasta z dachów katedry w Halle to nie ma to i tak znaczenia wobec pytania czy i w jakim stopniu owe elementy wpłynęły na rozwój attyk zwanych 'wczesnorenesansowymi' czy niektórych szczytów 'gotycko-renesansowych' ( cokolwiek to ma oznaczać ) na obszarze dzisiejszej Polski. Chodzi mi o to, że nie będące attyką rozwiązanie z katedry halleńskiej najprawdopodobniej na attyki oddziaływało czy je generowało.

No właśnie? Czy generowało? Jest parę zbliżonych przykładów do Halle, choć są to w zasadzie tylko "oszczytowania" części budowli, nie zaś całości, ale czy nasze attyki faktycznie wywodzą się z tego?
Przy okazji: odebrałeś pm?

No właśnie o to chodzi, że taka attyka południowego skrzydła zamku w Ząbkowicach ( najwcześniejsza na Śląsku ) jest tak podobna do tego co zbudowano w Halle, tak bliska formalnie, czasowo i geograficznie jak i kręgiem artystycznym z jakiego powstała ( i w Halle ani w Ząbkowicach projektantami attyk byli 'autochtoni' - 'ludzie z północy', budowniczowie niemieccy powiązani i wychowani w saksońskim kręgu architektonicznym ), że wydaje się, iż możliwość wpływu saksońskich 'prototypów' - takich jak na katedrze w Halle - na niektóre pierwsze attyki śląskie ( na czele z ząbkowicką ) jest niezwykle prawdopodobna. Zaznaczyć tu trzeba, że attyki o półkolach oraz 'jaskółczych ogonach' pojawiły się tu dopiero wraz z Parrami i ich włoska proweniencja raczej nie budzi wątpliwości. Pierwsze takie zwieńczenia przypisywane właśnie przedstawicielom familii Parrów pochodzą najpewniej z połowy lat 30-tych XVI w. lub z lat bliżej 1538-40 r. ( najpierw chyba fara w Paczkowie, potem zapewne [ od 1539 r. ? ] zamek w Bolkowie. Natomiast attykę zamku w Ząbkowicach zaprojektował najpewniej projektant całego założenia - Benedykt Rejt - jeszcze ( jak się przypuszcza ) ok. 1525 r. ( choć mogły one zostać zrealizowane dopiero ok. 1530 r. ). Tak czy siak - akurat co do Ząbkowic bezpośredni czy pośredni udział Włochów jest niemal wykluczony, zaś coraz więcej przesłanek każe upatrywać źródeł czy powiązań attyk ząbkowickich z pewnymi aspektami sztuki późnogotyckiej z obszaru Rzeszy, szczególnie Saksonii ale też i Szwabii czy Bawarii. Pamiętać warto, że półkoliste tarcze wieńczące poszczególne partie szczytów stosowane były nie tylko we Włoszech ale i w Niderlandach ( całe zjawisko 'neoromanizmu' ok. 1500 r. ), co nie znaczy, że takie okrągłołuczne formy nie zostały przywiedzione nad Morze Północne, Ren i Mozę z południa, spoza Alp, w wyniku powszechnie znanych, ożywionych kontaktów artystycznych i ekonomicznych pomiędzy Flandrią czy Brabancją a księstwami Italii. To samo się tyczy południowych Niemiec: pewne upodobanie czy zainicjowanie stosowania ponownie na szeroką skalę i wszelkie sposoby pełnych łuków i świadome, konsekwentne unikanie ostrołuku mogło tu nastąpić również pod wpływem impulsów idących z terenów z drugiej strony Alp.
Nie zmienia to jednak faktu, że niektóre formy attykowych zwieńczeń stosowanych na obszarze dzisiejszej Polski we wczesnych XVI wieku miały najpewniej pochodzenie nie włoskie ale północne.
Zatem odpowiadam: Tak - takie elementy jak te zastosowane w Halle mogły generować, wpływać na rozwój 'rodzimych' kształtów poziomych zwieńczeń. Nigdzie natomiast nie pisałem, że 'nasze attyki' generalnie rzecz biorąc się od tego wywodzą. Mówiłem jedynie o niektórych attykach, które zwykło się w literaturze nazywać mianem 'wczesnorenesansowych ( czyli ograniczonych niemal wyłącznie do Śląska, można by podciągnąć do tego kręgu oddziaływań czy zależności szczyty takie jak w Drzewicy czy nie zachowane w Radomiu ). Także 'wczesnorenesansowe' attyki z Paczkowa czy Bolkowa oraz cały szereg zabytków wywodzących się od tych przykładów uznać należy rzecz jasna za swoisty przeszczep z Północnych Włoch, komponentu północnego w nich najpewniej nie ma ani trochę.

Dzięki za przypomnienie o pm! Już odpowiadam.

Zaskakujacy jest ratusz w Grudziadzu! Taki "klasycystyczny". To ciekawy region, bo zarowno, ratusz w Grudziadzu jak i w Chelmie (zachowany) sa przykladem mieszania sie elementow z polnocy ("renesans niderlandzki") jak i poludnia.
Ratusz w Chelmnie to przyklad attyki ,ktora na krotszym boku posiada elemeny niderlandzkie (to wlasciwie szczyt nie attyka) a na dluzszym "renesansu polskiego". Skala rozwoju attyk takich jak w kamienicy Celejowskiej w Kazimierzu czy pod Madonna w Zamosciu to przyklad szczytu niderlandzkiego, pomniejszonego proporcjonalnie tak by zmiescic dwa, nastepnie ustawienie jednego z dwoch na srodku, a drugiego podzielonego na pol i odwroconego i przesunietego na skraj i mamy "kogucia" attyke! Taki trick! Z jakich pomyslow tego typu (kamienica Celejowska) attyki czerpaly? Z "jaskolczych ogonow" czy z polnocnych szczytow?
Co do realizacji miedzywojennych to ciekawy jest budynek (obecnie chyba UAM) w Poznaniu, ktory przed wojna byl chyba siedziba sejmu? Bastejowy "zamek" w kresowym stylu z attykami (Stare Siolo) tylko nie baszty kwadratowe a okragle? Osmioboczne? Ciekawe jest to ,ze czlowiek idzie ulica i znienacka odkrywa taki gmach "renesansowy" zupelnie nieznany. Dla mnie to "zamczysko" w Poznaniu to ideowa "kontra" dla Zamku Cesarskiego

Dodane po 2 minutach:

Sledzac artykuly i posty pana Marka z Grudziadza dochodze do wniosku, ze Grudziadz to bardzo dziwne miasto.

Dodane po 37 minutach:

Oczywiscie w przypadku kamienic w Zamosciu i Kazimierzu i tym podobnych attyk "kogucich" mamy doczynienia z I pol.XVIIw czyli manieryzm.

_________________
Nie ma zlej architektury-jest tylko architektura niekonsekwentna!

Panie Adamie, też tak uważam, że jest to dziwne miasto. O tym dziwnym ratuszu więcej w Piotrkowskich Zeszytach Historycznych, t.5:2003, s. 63-93.

Zapis elektroniczny tego artykułu na stronie

http://www.forum-grudziadz.info/forum/v ... php?t=1020

Historią średniowiecznego i nowożytnego Grudziądza zainteresowany jest mediewista z Piotrkowa Trybunalskiego dr hab. Andrzej Wałkówski, obecnie profesor UWM w Olsztynie. To dzięki wsparciu merytorycznemu prof. A. Wałkówskiego powstała moja praca "Grudziądz w XIII-XVIII w. [...]. Celem tej pracy było też wskazanie bogactwa problemów badawczych, związanych z Grudziądzem.

Z poważaniem.

Adam napisał:

Jeżeli dobrze rozumiem chodzi Ci o obiekt położony na skraju MTP, przy ulicy Grunwaldzkiej bodajże, dziś jest tam albo wydział chemii albo jakiś szpital czy klinika. Budowa była powiązana z PeWuKą, początkowo był to chyba jeden z 'pawilonów', nie pamiętam jakie było docelowe przeznaczenie, ale widocznie - sądząc po podpisie na poniższej pocztówce ( 'Pałac Rządowy' ) miała to być rzeczywiście chyba - tak jak piszesz - siedziba władz.
Nie mam możliwości sprawdzenia informacji, bo książki o Poznaniu mam w domu. Zresztą attyk w architekturze powstającej na PeWuKę i w ogóle w architekturze poznańskiej lat 20-tych jest znaczna ilość. Kiedyś może coś więcej o tym.
Nie mam lepszej rzeczy pod ręką więc dołączam tą skromną ilustrację:

Trudno nazwać ten gmach jakimś ideowym pendant czy kontrą wobec Zamku Cesarskiego - obie budowle są oddalone, leżą w innych częściach miasta ( dzieli je chyba z 1000 m ), nie ma pomiędzy nimi żadnego powiązania, to także inne skale. Ideową kontrą dla zamku w jakimś stopniu był pomnik Chrystusa Króla na miejscu, gdzie dziś wznoszą się 'poznańskie krzyże'. Na inną odpowiedź nie za bardzo było tam miejsce, no chyba, że na przeciwległym narożniku, gdzie chyba już w czasach pruskich planowano coś postawić, a gdzie dopiero w ostatnich latach ukończono planowaną od chyba 20 ( jeśli nie więcej lat ) salę filharmonii.

Tak to jest ten budynek. Zaskakujacy dla kogos kto przechodzi ulicami bez przygotowania na jego obecnosc
Mnie sie bardzo podobaja takie budynki korzystajace z "poskiego renesansu" w calej Polsce ( w Jaroslawiu jest ciekawa hala targowa z attyka) wzbogacaja Poznan, ktory do roku 1914/1918 byl mocno zwiazany architektonicznie z wzorami architektury "narodowej" Prus i Niemiec. Takie realizacje mialy na celu dodac do tej spuscizny element rodzimej architektury i dla kogos komu brak jest kontrapunktow ideowych w Poznaniu i "marzy" o Zamku Przemyslawa ,moze sobie wybrac ten budynek i przelac uczucia patriotyczne na niego jako architektoniczna kontra, ale oczywiscie w latach jego wznoszenia nie mialo to tak duzego zaciecia politycznego i ideowego, raczej praktyczne znaczenie gmachu.

_________________
Nie ma zlej architektury-jest tylko architektura niekonsekwentna!