ZAMKI W POLSCE

Gdanisko Bramy Zamkowej przedzamcza w Grudziądzu

Panorama miasta z Gdaniskiem przed I wojna światową.



http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/a3c ... 9d77c.html

Na uwagę zasługuje dolna i ciemniejsza partia muru. Jest to poziom silosu.



Rysunek techniczny z okresu przebudowy gdaniska na szalet miejski (1910 r.). W przekroju pionowym widać partie: dolną ( silos), środkową (warstwa izolacyjna) oraz kabina.



http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/383 ... 666e1.html

Obecne ściany pochodzą z XX w. w następstwie przebudowy z pocz. XX w. i katastrofy budowlanej z przełomu l. 70/80 XX w.

Gdanisko obecnie


http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/272 ... 9e3b7.html

W tym temacie niepodzielnie rządzi najsłynniejsze i najlepiej wyeksponowane polskie gdanisko - w Kwidzynie

Czy do tego wątku zaliczamy też zwykłe latryny zamkowe?

_________________
www.pugeograf.pl - Ekofizjografia, Raporty Oddziaływania na Środowisko, Świadectwa energetyczne

Do Forum przygotuję artykuł, ukazujący ewolucję od wykusza latrynowego poprzez ryzalit latrynowy aż do gdaniska, połączonego gankiem z zamkiem.

Przydałoby się panie Marku zrobić wykaz istniejących w Polsce gdanisk. Na artykuł czekam z niecierpliwością.

_________________
www.pugeograf.pl - Ekofizjografia, Raporty Oddziaływania na Środowisko, Świadectwa energetyczne

j.w.
Tematyka tyle specyficzna co pasjonująca ze wszech miar. Od aspektu architektonicznego po różne "cuda", które w gdaniskach można odnaleźć.

Wg artykułu Adama Chęcia, Gdanisko zamku w Grudziądzu, [w: ] Rocznik Grudziądzki, t. XVI s, 267-272, 2005 r., gdaniska na terenie państwa krzyżackiego posiadało dowodnie 38 zamków.
Katalog zawarł w artykule: A. Chęć, "Gdaniska jako element architektury militarnej zakonu krzyżackiego", Archaeologia Historica Polona, t. 6, 1997, s. 138.
Autor tego artykuł zanegował moje stwierdzenie, iż poza gdaniskiem zamku wysokiego były na terenie Grudziądza inne gdaniska. Ponadto przeniósł do wieku XXI mylne pojęcie typu zamku krzyżackiego a np. zamek w Kwidzynie jest zamkiem kapituły pomezańskiej a nie zamkiem krzyżackim. Na etapie redakcji tomu XVI miał okazję do zapoznania się z moja pracą "Grudziądz w XIII-XVIII w.[...]" z 2004 r., ale z tego nie skorzystał. Powielił swoje wyniki badań z 1997 r.

Artykuł o gdaniskach w Grudziądzu na stronie http://www.grudziadz.net.pl/grudziadz/i ... &Itemid=44

Brama Wodna z pozostałością wykusza nosowego. Zdjęcie H. Jacobiego z 1941 r.

Zamek w Grudziądzu w 1 poł. XVII w. z gdaniskiem i wykuszem latrynowym.



http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/d9e ... 5411f.html

Wykusz latrynowy zamku grudziądzkiego pod koniec XVIII w.



http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/fb\ ... 51d27.html

Wykusz latrynowy zamku w Gniewie.


http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/151 ... 67871.html

Gdanisko zamku kapituły pomezańskiej w Kwidzynie.



http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/75\ ... 5\09a.html

Ruiny gdaniska zamkowego w Grudziądzu w 1892 r.


http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/44d ... e87a9.html

Uważam, że można zauważyć ewolucje rozwoju ubikacji zamkowych od wykusza poprzez ryzalit latrynowy aż do samodzielnej baszty ustępowej, zwanej gdaniskiem, Danskerem. O oddaleniu obiektu od zamku musiała zadecydować naturalna jego uciążliwość. Gdaniska wpłynęły na panoramę Grudziądza od strony Wisły. Ich elewacje były starannie wykonane ,ale inne budynki były od nich oddalone. O większej ilości gdanisk w Grudziądzu zadecydował zapewne fakt, że było to miasto-klasztor. Ponadto w 11 listopada każdego roku zjeżdżali się chłopi z całej diecezji chełmińskiej, przywożąc zboże, jako dziesięcinę dla Kościoła. Również, także jesienią odbywały sie tu sejmiki generalne Prus Królewskich. Musiało być więc odpowiednie zaplecze socjalne dla takich zjazdów, zarówno chłopskich jak i szlacheckich.

Elewacja gdaniska Bramy Zamkowej przedzamcza.



http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/\0b ... 02259.html

Ściany tego gdaniska były równie starannie wykonane jak ściany Pałacu Dożów w Wenecji. Może również w tym przypadku skorzystano z włoskiej strzechy budowlanej.

Pałac Dożów

Jak zobaczyłem to zdjęcie, stwierdziłem, ze nie można go tu nie podrzucić!



Zdjęcie pochodzi z pewnego bardzo interesującego bloga:

http://raider55.blox.pl/html/131\0721,262146,169.html?2

Podaję wykaz gdanisk wg katalogu Adama Chęcia w: Archaeologia Historica Polona, tom 6, 1997, s. 136-144. Tytuł artykułu: Gdaniska jako element architektury militarnej zakonu krzyżackiego.

Mapka



1. Bałga
2. Brodnica
3. Bytów
4. Człuchów
5. Elbląg
6. Gdańsk
7. Gniew
8. Golub.
9. Grabiny Zameczek
10. Grudziądz
11. Jeziorany
12 Kowalewo Pomorskie
13. Królewiec
14. Kwidzyn - dwa gdaniska (zachowane)
15. Lidzbark Warmiński
16. Lochstedt
17. Malbork - dwa gdaniska (zachowane, częściowo zrekonstruowane)
18. Okartowo
19. Olsztynek
20. Ostróda
21. Pisz
22. Prabuty
23. Przezmark
24. Radzyń Chełmiński
25. Ragneta
26. Reszel
27. Ryga
28. Szczytno
29. Świecie
30. Tapiawa
31. Toruń - zachowało się
32. Zamek Kiszewski

W Roczniku Grudziądzkim autor ten dodał jeszcze gdaniska w:
1. Tuchola
2. Dzierzgoń
3. Lubawa

Wg tego autora najstarsze danskery powstały w 2 połowie XIII w. przy zamkach w Malborku, Bałdze, Lochstedt, Królewcu i Grudziądzu (s. 133). A. Chęć uważa, że toaleta na Wawelu "Kurza Noga" jest naśladownictwem krzyżackiego danskeru. Można z tym polemizować, gdyż z tego samego artykułu wynika, że odrębne wieże sanitarne były we francuskich zamkach, sanitariaty nad kanałami lub strumieniami były także w klasztorach cysterskich. W tej dyskusji oryginalna jest nazwa dla obszaru państwa krzyżackiego - gdanisko, Dansker, ale nie typ budowli.

Na podstawie tego zestawienia widać, że faktycznie gdanisko na przedzamczu w Grudziądzu jest jedynym czynnym od ponad 700 lat. W wykazie A. Chęcia jest gdanisko zamku wysokiego. To gdanisko jest na przedzamczu. Zamek ukończono w 1299 r. Stąd wypływa wniosek, że obok gdanisk malborskich, także rekonstruowanych w XIX-XX w. jest to najstarszy tego typu obiekt i do tego nadal pełniący swoją pierwotną funkcję. Obecnie sanitariaty są w dawnym silosie, natomiast na poziomie kabin jest pomieszczenie biurowe Urzędu Miejskiego.

Po konfrontacji artykułów z Rocznika Grudziądzkiego i Archaeologia Polona liczba udokumentowanych gdanisk w 2005 r. to 35 a nie 38. Przypis 3. W katalogu są 32 pozycje.

czy ktoś się orientuje czy pionowa ściana wystająca z zewnętrznego pierścienia murów zamku w Będzinie - połączona belkami z kwadratową wieżą to pozostałość wykusza latrynowego?

Ten element prawdopodobnie nie ma nic wspólnego z latryną. To była raczej forma "mostku" z gankiem obronnym zawieszonym nad międzymurzem.

W roku 1834 Bank Polski postanowił ulokować na zamku w Będzinie założoną w Kielcach przez Stanisława Staszica Szkołę Akademiczo-Górniczą. Komisarz banku hr. Edward Raczyński zlecił odbudowę ruin architektowi Franciszkowi Marii Lanciemu. Zgodnie z panującą modą do surowej gotyckiej bryły zamku wprowadzono elementy pseudogotyckiej architektury romantycznej. Jednym z nich jest właśnie ostrołukowa arkada.

No nie chodziło mi przecież o ta arkadę. w zewnętrznym pierścieniu murów jest wyższy fragment który mógł podpierać mostek łączący oba obwody murów lub/i być latryną.

Gdyby pełnił taką funkcję to wisiałaby ta latryna nad międzymurzem, nad którym prowadziła droga do zamku. Dlatego to mało prawdopodobne. Chyba, że był tam jeszcze jakiś inny element (na tym ganku) wystający na zewnątrz.

Zdjęcie autorstwa giekaa, z moją przeróbką w Paint

Właśnie po to mógł być ten element żeby- za przeproszeniem- nie "robić" w międzymurze tylko za drugi pierścień

Coś luźno na temat - dom sprowadzony do roli gdaniska.



Ze strony: http://wiadomosci.wp.pl/gid,9292588,statp,Zm90b3RlbWF0TGlzdGFHYWxlcmlp,galeriazdjecie.html?

Bardziej to się kwalifikuje jako muszla klozetowa dla bajkowego olbrzyma, albo rufa niedokończonego statku, nawet jego wraku ze względu na krzywizny.

Pragnę poinformować Forum, że ukazał się XVII tom Rocznika Grudziądzkiego. Dla mnie i zapewne nie tylko jest on istotny z jednego powodu. Ukazał się w nim mój artykuł "Średniowieczne baszty ustępowe w Grudziądzu i ich wpływ na panoramę miasta. Kwestia pierwotnego przeznaczenia spichrzy nr 49-51".

Artykuł ten, po wnikliwej recenzji profesorów UMK w Toruniu, przywraca do obiegu naukowego oraz wiadomości grudziądzan informację, że nadal istnieje Brama Zamkowa przedzamcza i Gdanisko. O tych obiektach wielokrotnie pisałem, ale dopiero ukazanie się drukiem artykułu o nich przywraca im pełnię praw w katalogu zabytków nieruchomych Grudziądza. Jednocześnie gdanisko grudziądzkie dołącza się do 5 tylko zachowanych (Kwidzyn 2; Malbork 2; Toruń 1) i jako jedyne pełni swoją pierwotną funkcje użytkową, czyli jest ubikacją.

Gdanisko za spichrz uznał w 1868 r. badacz dziejów Grudziądza Xawer Froelich. Tenże badacz uznał również, że Brama Zamkowa przedzamcza to łącznik ze spichrzem z XVIII-XIX w., pochodzący z czasów budowy i rozbudowy kolegium jezuickiego. W ślad za X. Froelichem kolejni badacze zmniejszali obszar zamku grudziądzkiego, przesuwając jego pierwszą bramę od strony miasta kilkadziesiąt metrów dalej w kierunku północnym. Taki pogląd przetrwał 139 lat do 2007 r.

Tekst artykułu o gdaniskach, opublikowanego w Roczniku Grudziądzkim, t. XVII, jest na Wolnym Forum Grudziądzkim

http://www.forum-grudziadz.info/forum/v ... .php?t=792