ZAMKI W POLSCE

W poście o Łobzowie Łukasz zamieścił informację z Krzysztoforów krakowskich o badaniach Łobzowa.
Ja polecam z czystym sumieniem inne wydawnictwo tego muzeum, a mianowicie:

Prądnik Biały. Dziedzictwo kulturowe historycznych miejscowości tworzących Dzielnicę IV Krakowa Redakcja: Jacek Salwiński
Kraków 2004; stron: 135 Format: 29,5 x 21 cm Cena: 20 zł

Bardzo przejrzyście przygotowana publikacja o małej podkrakowskiej miejscowości ze szczególnym uwzglednieniem dworu obronnego wraz z wynikami badań archeologicznych. Bardzo ciekawe plany rekonstrukcyjne.
Naprawdę warto to mieć.

Zawartość:
Jacek Purchla - Prądnik Biały - w stronę lokalnej tożsamości
Michał Niezabitowski: Dzielnica IV Krakowa, historyczna struktura przestrzenno-administracyjna
Jacek Laberschek:Prądnik w okresie średniowiecza
Piotr Hapanowicz: Podkrakowskie wsie: Bronowice Wielkie, Górka Narodowa, Tonie, Witkowice.
Zbigniew Beiersdorf: Dziedzictwo krajobrazu kulturowego rejonu Prądnika Białego, zasób wartości
Jan Władysław i Ewa Rączkowie: Prądnik,jego rola w historii krajobrazu kulturowego Krakowa
Maria Dayczak-Domanasiewicz:Renesansowy dwór biskupów krakowskich na Prądniku Białym. Historia przemian w świetle
dotychczasowych badań
Małgorzata Niechaj: Wybitne postacie Prądnika Białego i okolicznych miejscowości
Zygmunt Ziobrowski: Możliwości i perspektywy rozwoju Dzielnicy IV Krakowa. Komunikat

Widoki dworu biskupiego zamieszczone w artykule Michała Sobali z Rocznika Krakowskiego nr 75 z 2009 roku oraz opis i częściowy plan fortyfikacji.

Załącznik: Prądnik Promnik dwór zamek.jpg [ 144.41 KiB | Przeglądane 1714 razy ]

Załącznik: prądnik opis.jpg [ 161.48 KiB | Przeglądane 1714 razy ]

Załącznik: Prądnik plan.jpg [ 47.53 KiB | Przeglądane 1714 razy ]

Źródło: http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmeta ... rom=latest

Tak to teraz wygląda

Marzec' 2016

Redukcja obronnego renesansowego dworu biskupiego do dzielnicowego domu kultury w formie tzw. dworku polskiego.

formę późnonowożytnego parterowego dworu ten obiekt uzyskał w XVIII w. i ona akurat jest jak najbardziej autentyczna. Jedyne, czego mi szkoda, to że w trakcie procesu restauracji dworu i sąsiadujących z nim zabudowań pomocniczych nie skorzystano z okazji i nie uczytelniono choćby w jednym miejscu dokonanych znalezisk murów. Zresztą można było także zamieścić tablicę informacyjną z planem zamieszczeniu tablicy informacyjnej za 2-3 tys. zł, a nawet tego nie zrobiono.

Tak dla ścisłości, to w artykule w Roczniku Krakowskim, do którego linkuję powyżej, jest informacja, że redukcja do formy parterowej nastąpiła po 1815 lub po 1829 roku, a więc w czasach Rzeczpospolitej Krakowskiej.
Ale dwór renesansowy to jedno, ale w XVIII wieku tam był spory barokowy pałac i teraz śladu po nim nie ma.

- pominąwszy to, że chyba różnimy się w rozumieniu wyrażenia "spory pałac" ["sporym pałacem" jest dla mnie np. Pępowo-Chociszewice, Pawłowice czy Brzezinka pod-oleśnicka, a nie ta podmiejska willa) - jak to "nie ma śladu"? Przecież współczesny dwór powstał z przekształcenia parteru wcześniejszej willi/dworu i powtarza w większości jej rzut.
P.S. Dzięki za poprawkę co do dokładnego terminu redukcji piętra itd.

Miałem na myśli to, że nie ma śladu, jeśli nie zna się historii tego obiektu. W sytuacji, gdy trafi się tam przypadkiem dostrzec można typowy dwór, jakich wiele od Zbąszynia po Smoleńsk
Co do jego wielkości, to po rozbudowie Francesco Placidiego dla biskupów Załuskiego i Sołtyka całość założenia, wliczając korpus połączony z oficynami piętrowymi gankami, miał około 50 metrów szerokości (podaję za linkowanym artykułem). To już dość sporo, szczególnie w konfrontacji ze stanem obecnym.

Oczywiście, Radzyń Podlaski, Ołyka, Wiśniowiec czy Tulczyn to nie był, zgadzam się. Raczej powinienem określić jego wielkość jako "średni minus"

- ale to, czego dziś brakuje, to - poza kubaturami wzwyż - tylko te galerie ujmujące istniejące przecież nadal oficyny z istniejącym nadal korpusem głównym. To nawet w wersji XVIII-wiecznej był raczej mały podmiejski pałac (co było zupełnie zrozumiałe z racji na funkcję ściśle wynikającą z położenia). Wystarczy to porównać z pałacem biskupów krakowskich na Franciszkańskiej w jego postaci XVII-wiecznej. Białoprądnicka rezydencja była raczej średnich rozmiarów nawet na skalę Krakowa, który rozległych założeń rezydencjonalnych miał w XVII-XVIII w. mało (większość była raczej kompaktowa i pięła się w górę, zajmując działki w obrębie fortyfikacji).
To wszystko oczywiście dyskusja o wrażeniach, ale ten Prądnik był raczej kieszonkowy i to się czuje już po samej wielkości dziedzińca: ona ustępuje chyba wszystkim znanym mi np. z mej rodzinnej Wielkopolski, z tych najważniejszych, faktycznie "sporych" założeń pałacowych. Po prostu byłbym powściągliwy w zachwytach nad tym, co zniknęło: ono skalą nie różniło się wiele od tego, co obserwujemy dziś.