DUBNO
ukr. ДУБНО

Miejscowość pierwszy raz wspomniana w XII-wiecznej "Kronice Ipatiewskiej". Pierwsze drewniane umocnienia miały tu powstać (1149) podczas rozbicia dzielnicowego Rusi kijowskiej, za rządów kniazia Jurija Dołgorukiego.

Po najeździe tatarskim wraz z całą Rusią Dubno popadło w zależność od Mongołów. Kres ich dominacji położyło, za panowania Giedymina (ok. 1340), Wielkie Księstwo Litewskie.

4 listopada 1386 roku król Władysław Jagiełło potwierdził wcześniejsze nadanie Dubna dla kniazia Fiodora Ostrogskiego. Wówczas powstały kolejne drewniano-ziemne umocnienia zamku z częstokołem.

Aleksander Jagiellończyk, jeszcze jako wielki książe litewski nadał (1498) w przywileju dla Konstantego Ostrogskiego prawa miejskie dla Dubna.

Lokację na prawie magdeburskim Dubno otrzymało (1506) od króla Zygmunta Starego.

Pierwszy zamek w Dubnie wzniesiony był w XV w. przez Wasyla Ostrogskiego, zwanego Pięknym. Kniaź Konstanty Ostrogski gruntownie go rozbudował (1489-1506).

Wielokrotnie pod miasto podchodziły czambuły tatarskie, pustosząc okolice. We wrześniu 1577 roku po 7-dniowym oblężeniu odstąpili od zamku. Pojawili się ponownie podczas przygotowań do wesela Beaty Dolskiej. Powstałej opanice miala zaradzić wówczas przytomnośc umysłu panny młodej. która sama podeszła do działa, odpaliła lont, raniąc dowódcę Tatarów, którzy odstąpili od miasta.

W rękach Ostrogskich pozostawało Dubno do śmierci ostatniego z rodu, Janusza (1554-1620), wojewody wołyńskiego, który w 1609 r. ustanowił ze swoich dóbr ordynację. Następnie przeszło na własność jego zięcia, Aleksandra Zasławskiego (zm. 1629 r.).

Zamek został rozbudowany na początku XVII w. przez Janusza Ostrogskiego lub Aleksandra Zasławskiego. Od zachodu, od strony miasta broniły jej dwa potężne bastiony Do bramy z portalem wiódł most zwodzony nad głęboką fosą. Z pozostałych stron, niedostępnych dzięki bagnom i rozlewiskom Ikwy, zamek chronił obwód murów obronnych.

Dubieńska twierdza odparła - jako jedna z nielicznych na Wołyniu oblężenie Kozaków (1648) Maksyma Krzywonosa chroniąc mieszczan przed pewną masakrą.

Także w 1660 twierdza obroniła się przed najazdem wojsk rosyjskich wojewody Szeremietiewa.

Podczas II wojny północnej (1700-21) miasto okupowały wojska szwedzkie Karola XII (1706) i rosyjskie cara Piotra I (1707), który przybył wówczas do Dubna.

Na początku XVIII wieku wzniesiono klasztory bernardynów i karmelitanek.

Książę Janusz Sanguszko podarował Dubno (1753) Stanisławowi Lubomirskiemu z obowiązkiem utrzymywania 270-osobowego oddziału piechoty do obrony zamku.

W latach osiemdziesiątych XVIII w. zamek został przebudowany przez Lubomirskich na reprezentacyjną rezydencję. Dwukondygnacyjny pałac, na planie prostokąta, wzniesiono wykorzystując mury starszej budowli. Autorem projektu pochodzący z Malty Henryk Ittar, a od 1780 roku Dominik Merlini.
Przy pałac działał teatr, którym kierował Wojciech Bogusławski, twórca pierwszej polskiej opery.

Paradoksalnie do rozwoju miasta przyczynił się I rozbiór Polski (1772). W efekcie zagarnięcia Lwowa przez Austrię do Dubna przeniesiono tzw. "kontrakty" - wielki 4-tygodniowy jarmark, gromadzący nawet 30 tysięcy osób - kupców warszawskich, także z Wiednia, Lipska, Moskwy i Stambułu. Liczące niespełna 6 tys. mieszkańców Dubno na ten czas stawało się wówczas gospodarczą stolicą Rzeczypospolitej.

Dubno zostało zagarnięte II rozbiorze Polski (1793) przez Rosję.

Tadeusz Czacki, twórca słynnego liceum krzemienieckiego sugerował (1803) Michałowi Lubomirskiemu założenie - na miejscu dotychczasowego sadu - gimnazjum z ogrodem botanicznym.

Przez okres okupacji niemieckiej trwały wywózki na oroboty przymusowe w Rzeszy.

28 lutego 1944 r. Niemcy wycofali się i Dubno zajęły wojska sowieckie.

Od 1991 roku miasto rejonowe (powiatowe) obwodu rówieńskiego niepodległej Ukrainy.