Tytuły

ZAMKI W POLSCE

Forum miłośników zamków (zał. 2006)



Utwórz nowy temat Odpowiedz w temacie  [ Posty: 2 ] 
Autor Wiadomość
 Tytuł: Dzisna
PostNapisane: 2011-03-02 12:23 
Offline
Ojciec Dyrektor
Avatar użytkownika

Dołączył(a): 2006-02-02 15:32
Posty: 6938
Lokalizacja: Warszawa
Początki miejscowości sięgają zamierzchłych czasów. Już w XI wieku przy ujściu rzeki Dzisny do Dźwiny istniał gród książąt połockich zwany Kopiec-Gródkiem, chroniący ważny szlak komunikacyjny, jakim była Dźwina. Kopiec-Gródek leżał na prawym brzegu Dzisny, w miejscu, które dziś jest rozległą wyspą na Dźwinie. Z czasem niewielka osada rozwinęła się także na wysokim lewym brzegu Dzisny.

Na początku XIV wieku Kopiec-Gródek został włączony do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W tym okresie na miejscu dawnego grodu wzniesiono zamek otoczony umocnieniami ziemnymi, zajmujący powierzchnię około 5 ha. Jest on wymieniany w kronikach zakonu inflanckiego, dla którego stanowił poważną przeszkodę w wypadach w głąb ziemi połockiej. W XIV i na początku XV wieku zamek dzisneński odgrywał rolę forpoczty Połocka, kontrolując ruch na Dźwinie i utrudniając dostęp do stolicy księstwa.

Po bitwie pod Grunwaldem i rozbiciu Krzyżaków stracił znaczenie militarne i zapewne był opuszczony, bowiem nie wymieniają go źródła z XV i pierwszej połowy XVI wieku. Odzyskał znaczenie podczas wojny z Moskwą o Inflanty. Gdy w 1563 roku car Iwan Groźny opanował Połock, obrońcy miasta wycofali się do Dzisny i odbudowali fortyfikacje zamku, przywracając mu walory obronne. Pracami kierowali Borkołab Korsak i Roman Chodkiewicz.

Doceniając rangę pogranicznej warowni, która częściowo przejęła funkcje Połocka, król Zygmunt August nadał Dziśnie w 1569 roku magdeburskie prawa miejskie. Miasto składało się wówczas z dwóch części – jedna skupiała się wokół twierdzy (tu znajdowała się rezydencja burgrabiego, arsenał i plac targowy), a druga na przeciwnym brzegu Dzisny, gdzie znajdował się ratusz, warsztaty rzemieślnicze oraz dwie cerkwie prawosławne i jedna unicka.

Do największego znaczenia doszła Dzisna podczas wyprawy króla Stefana Batorego na Połock w 1579 roku, kiedy wybrano ją na jedną z głównych baz wojsk Rzeczypospolitej. W ramach przygotowań wojennych zamek został dodatkowo umocniony i rozbudowany. Przekopano kanał łączący Dzisnę z Dźwiną, przez co twierdza znalazła się na wyspie, zwanej odtąd Wyspą Batorego. Monarcha kilkakrotnie wizytował ją osobiście.

Widok od północy:
Image

Bezpośrednio przed ofensywą na Połock, w dniu 4 sierpnia, Stefan Batory w obecności senatorów i wojska przyjął w Dziśnie hołd od księcia kurlandzkiego Gotharda Kettlera, potwierdzając mu nadanie lenne na Kurlandię. Następnie w towarzystwie księcia oraz kanclerza Jana Zamoyskiego dokonał przeglądu skoncentrowanych pod miastem oddziałów pod wodzą hetmana Mikołaja Mieleckiego.

To właśnie pod dzisneńskim zamkiem wojska Batorego sprawnie przeprawiły się na wschodni brzeg Dźwiny po moście pontonowym, którego elementy sprowadzono z Wilna. Król udał się na Połock, który został zdobyty po dwudziestodniowym oblężeniu, w dniu 30 sierpnia.

Po zakończeniu wyprawy połockiej Batory powrócił do Dzisny, skąd pisał listy do pokonanego Iwana Groźnego. Batory bywał w mieście także podczas późniejszych wypraw przeciwko Moskwie, a w 1583 roku ufundował tu kościół katolicki, powierzając opiekę nad nim jezuitom z Połocka.

Po zakończeniu wojen Batorego z Iwanem Groźnym zamek w Dziśnie ponownie stracił znaczenie militarne i zapewne mocno podupadł, skoro podczas nowego konfliktu Rzeczypospolitej z Moskwą w roku 1654 miasto poddało się bez oporu wojskom moskiewskim wojewodów Szeremietiewa i Streszniewa.

Ci, wykorzystując pracę mieszkańców, szybko odbudowali zamek, zamieniając go w silną fortecę z czternastoma wieżami i dwiema bramami, uzbrojoną w 40 armat różnego kalibru. Ponieważ podczas działań wojennych zniszczeniu uległa zabudowa miasta, dzisneńscy mieszczanie przenieśli się na wyspę i utworzyli wokół twierdzy osadę otoczoną drewnianymi fortyfikacjami, zwaną Dolnym Zamkiem. Dla odróżnienia, starą twierdzę zaczęto nazywać Górnym Zamkiem.

W marcu 1661 roku Dzisnę obległy wojska Rzeczypospolitej. Doszło wówczas do buntu zamkniętej w twierdzy ludności, która obezwładniła moskiewską załogę, powiesiła na bramie burmistrza, który siedem lat wcześniej poddał miasto Moskalom i otworzyła bramy żołnierzom regimentarza litewskiego Mikołaja Judyckiego. Do końca wojny w Dziśnie utrzymywany był silny garnizon.

Image

Podobnie jak większość zamków na Kresach, dzisneńska twierdza na wyspie uległa zniszczeniu podczas wojny północnej na początku XVIII wieku i nie została nigdy odbudowana. Część uzbrojenia wywieziono, część zabrali okoliczni ziemianie. Ruiny budowli rozebrano, wały w części zaorano, reszty dokonały erozja i powodzie. Już w końcu XVIII wieku niewiele pozostało z zamku. Dziś na Wyspie Batorego z trudem tylko można odnaleźć ślady umocnień ziemnych.

Źródło: Grzegorz Rąkowski, ”Wśród jezior mszarów Wileńszczyzny”, Rewasz, Warszawa 2000 http://www.radzima.org/pl/object/4958.html[/img]


Góra
 Zobacz profil  
 
 Tytuł: Re: Dzisna
PostNapisane: 2016-12-12 16:55 
Offline
Ojciec Dyrektor
Avatar użytkownika

Dołączył(a): 2006-02-02 15:32
Posty: 6938
Lokalizacja: Warszawa
Image


Góra
 Zobacz profil  
 
Wyświetl posty nie starsze niż:  Sortuj wg  
Utwórz nowy temat Odpowiedz w temacie  [ Posty: 2 ] 


Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 74 gości


Nie możesz rozpoczynać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz edytować swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz dodawać załączników

Szukaj:
Skocz do:  
Powered by phpBB® Forum Software © phpBB Group
Translated by phpBB3.PL